زانكۆی راپەڕین، تەمەنێكی گەنج و ئاستێكی زانستی بەرز

دیدار: شوان وەسانی
لەچاوپێكەوتنێكی رۆژنامەوانیدا، پڕۆفیسۆری یاریدەدەر دكتۆر (موفق خالد ابراهیم) سەرۆكی زانكۆی راپەڕین باس لەچەندین پرسی پەیوەست بەزانكۆكان و خوێندنی باڵا لەهەرێمی كوردستان دەكات، هەروەكو چەندین پرسی تایبەتیش بەزانكۆی راپەڕین رووندەكاتەوە.

سەرۆكی زانكۆ، بەرپرسیارێتیی پەروەردەكردنی نەوەیەكی نوێیە
لەوەڵامی پرسیارێكدا دەربارەی بەرپرسیارێتی سەرۆكی زانكۆ؟ وەكو بەرپرسیارێتیەكی ئیداری و داهاتووی نەوەی نوێ؟ پڕۆفیسۆری یاریدەدەر دكتۆر موفق خالد ئیبراهیم سەرۆكی زانكۆی راپەڕین، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد كە بەرپرسیارێتی سەرۆكی زانكۆ بەرپرسیارێتیەكی گەورەیە، زیاترە لەوەی تەنیا بەڕێوەبەرێك بیت و تەنیا كاری ئیداری رِاييكردني مامەڵەی رۆژانەی خوێندكاران و مامۆستایان و فەرمانبەران بێت، هەر بۆیەشە لە یاساكانی وەزارەتی خوێندنی باڵادا بەسەرۆك ناوی هاتووە، هاوشێوەى سەرۆکى بەش و ڕاگرەکان، کە هەم ئەرکى بەڕێوەبردنى ڕۆژانەو هەمیش ئاراستەکردنى زانکۆو بەش و کۆلێژەکانیان لەسەرشانە بەپێی پلانێک داڕێژراوى پێشوەختە.
زانكۆی راپەڕین، تەمەنێكی گەنج و ئاستێكی باشی تێپەڕاندووە
سەبارەت بە ئاستی زانكۆی راپەرین لەناو زانكۆكانی كوردستان بە بەراورد بەوەی زانكۆیەكی گەنجە، سەرۆكی زانكۆ وتی: لەڕاستیدا نابێت من رازیبم لەئاستی زانكۆكەم، ئەگەر رازیبم مانای وایە ئێمە گەیشتووینەتە خاڵی كۆتایی و پێویست ناكات زیاتر هەوڵبدەین، بۆیە ئەگەر زانكۆكەمان بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەكان ببێتە یەكەم زانكۆش لەسەر ئاستی كوردستان و ناوچەكەش ئێمە هەر چاومان لەوەیە بەرەو باشتر برۆین، بە دڵنیایشەوە گیروگرفتمان هەیەو رەنگە ئەو ئاوات و پلانەی ئێمە هەمانە زانكۆكەمان لەو ئاستەدا نەبێت، بەڵام ئەوەی جێگەی خۆشحاڵیە هەم ستافی كارگێڕی هەم ستافی ئەكادیمی و وانەبێژی و فەرمانبەران بەگڕوتینێكی زۆرەوە هەوڵدەدەن بۆ ئەوەی زانكۆكە هەردەم بەرەو باشتر هەنگاو بنێت.
ژینگەی پێویستی خوێندن تەرخانكراوە
هەروەها سەبارەت بەژینگەی گونجاوی خوێندنی وەكو هۆڵەكانی خوێندن و تاقیگەكان و شوێنی حەوانەوەی خوێندكاران لەزانكۆی راپەڕین، پ.ی.د. موفق خالد ئاماژەی بۆ ئەوەكرد كە ئەوەی پەیوەندی بەژینگەی خوێندن و وەكو شوێنی حەوانەوەی خوێندكاران، هۆڵی خوێندن، تاقیگە و هتد ، هەیە ، هەموو ئەوانە لەئاستێكی باشدان، ئەوەی كە كەموكوڕی هەبێت لەهەندێك لەتاقیگەكان، پێموایە هەتا تاقیگە لەزانكۆ هەبێت ئەوە هەر كەمە، بەڵام بە پێی پێداویستی زانكۆ ئێمە توانیومانە تاقیگەمان هەبێت، هەروەها بۆ سیستەمی دەنگی زمانی ئینگلیزیش تا رادەیەكی زۆر دابینكراوە، و بەرنامەمان هەیە بۆ كەمپەسی قەڵادزێش هەمان ئەو سیستەمەی لەكەمپەسی رانیە كراوە بەشێوەیەكی بچوكتر بۆ ئەوێش بكرێت، بەم هەنگاوەش كێشەی تاقیگە چارەسەر دەبێت. هەمیشەش هەوڵدەدەین پێداویستى بەشە زانستیەکان دابین بکەین و کەشێکى گونجاوتر بۆ خوێندن و توێژینەوە دروست بکەین.
تاقیكردنەوەكان بەئەلیكترۆنی دەكرێن
دەربارەی بەئەلیكترۆنیكردنی زانكۆی ڕاپەڕین و بەتایبەتیش گۆڕینی سیستەمی تاقیكردنەوەكان بۆ ئۆنلاین، سەرۆكی زانكۆی راپەڕین، دووپاتیكردەوە كە وەزارەتى خوێندنى باڵا لە ئێستادا شەش بوارى کردوە بە ئەلەکترۆنى، کە چاوەڕوان دەکرێت لە چەند هەفتەى داهاتودا لە زانکۆکانیش بکەوێتەکار، کە بریتین لە بوارەکان کارگێڕى و دارایی و خۆییەتى و تۆمار و بڕوانامەکان. سەبارەت بە گۆڕینى تاقیکردنەوەکانیش ڕاییگەیاند: لەپلانیاندایە تاقیكردنەوەكانیان بكەن بەسیستەمی ئۆنلاین و چیتر لەسەر وەرەقە تاقیكردنەوە ئەنجامنەدەن( لەو شوێن وجۆری تاقیکردنەوانەى کە یاسا ڕێگەی پێدەدات)، بۆ ئەو مەبەستەش بەشی ئینگلیزی و سەنتەری زمان هەڵبژێردراون تا لە سەرەتادا بتوانن هەندێک لە تاقیکردنەوەکانیان بە ئەلەکترۆنى ئەنجام بدەن، ئەگەر زانیمان سەرکەوتو ئەبین دواتر پلانمان هەیە کە پرۆسەکە هەنگاو بەهەنگاو فراوانتر بکەین، وتیشی: بۆ جێبەجێكردنی ئەم پڕۆژەیە گرفتمان هەیەو دوو لایەنەیە، هەم لەڕووی توانستی داراییەوە ناتوانین ئەو هەموو کەرەستەیە دابین بكەین، كە بەلایەنی كەمەوە پێویستمان بەنزیكەی (١٢) تاقیگەی كۆمپیوتەری دەبێت، هەروەها پێویستمان بەستافێكی گەورەی ئایتی دەبێت كە بە پراکتیکی شارەزییان لەو بوارەدا هەبێت، هەموو پرۆسەیەكیش وا باشترە بە تێست دەستی پێبكەی و لەئاستی سەركەوتن و باشی كارەكە تێبگەی ئینجا هەنگاوی تری بۆ بنرێت.
كار بۆ كردنەوەی بەشی پزیشكی دەكرێت
سەبارەت بە پلانی داهاتووی زانكۆی ڕاپەڕین بۆ كردنەوەی كۆلێژو بەشی تازە، د. موفق خالد باسی لەوەكرد كە پلانیان هەیە بەشێك لەو بەشانەی كە ئێستا هەن لەزانكۆ دابخەن و بگۆڕن، بەنمونە پلانیان هەیە بەشی فیزیا بگۆڕن بۆ بەشی ئامێرە پزیشكیكەكان، بەشی بایۆلۆجی بگۆڕن بۆ بەشی تاقیگەی پزیشكی، و لەپاڵ ئەوەشدا پلانیان هەیە بۆ كردنەوەی بەشی نوێ ، نمونە بەشی پزیشكی، كە لەناو زانكۆی ڕاپەڕین دەتوانن چەند هۆڵێكی خوێندن دابینبكەن، هەروەها تاقیگەی پێویستیش دابین بكەن، بەڵام بەپێی بەرەو پێشچوونی قۆناغەكان لەكۆلێژی پزیشكی، دەبێت دڵنیایی وەربگرن لەبەڕێوەبەرێتی تەندروستی هەم بۆ بوونی كادیر هەم بۆ ئەوەی لەوە دڵنیابن ئایا نەخۆشخانەكانیان تا چەندە گونجاون بۆ ئەوەی بكرێنە نەخۆشخانەی فێركاری ئینجا ئەو هەنگاوە بنێن.
بەشدار بووە لەچەندین پڕۆژەی نێودەوڵەتی
سەرۆكی زانكۆی راپەڕین لەوەڵامی پرسیارێكی دیكەدا دەربارەی ئاستی نێودەوڵەتی زانكۆی راپەڕین و بەشداریكردن لەپرۆژە نێوەدەوڵەتییەكان، بۆی روونكردینەوە كە لەسەرەتای خۆگرتن و خۆناساندنی زانكۆی راپەڕیندا، قەیرانێكی دارایی زۆر روی لەهەرێمی كوردستان كرد، بۆیە ڕەنگە زۆرترین هەوڵەكانی زانكۆی ڕاپەرین بۆ ئەوە بووبێت، كە پرۆسەی خوێندن و توێژینەوە بەتەواوی پەكی نەكەوێت، ئەوەی كە هەیە ئێستا، زانكۆمان لەوەتەی دامەزراوە تا ئێستاشی لەگەڵدابێت لەچەندین پڕۆژەی نێودەوڵەتی بەشدار بووە، و هەوڵەكانیش بەردەوامن بۆ ئەوەی بتوانرێت لەسەر نەخشەی جیهانی زانكۆكان خۆی بناسێنێت.
كار بۆ دۆزینەوەی دەرفەتی كاری خوێندكاران دەكات
لەوەڵامی ئەوەی ئایا تا چەند زانكۆی ڕاپەڕین توانیویەتی هاوتای پێداویستییەكانی بازاڕی كار هەنگاو بنێت، ئایا توانیویشیەتی دەرفەتی كاری زیاتر بۆ سنورەكە بڕەخسێنێت، د.موفق خالد تیشكی خستەسەر ئەوەی كە كردنەوەی زانكۆ لەهەر سنورێكدا ڕۆڵ و كاریگەری خۆی هەیە بۆ ناوچەكە، هەم لە ڕووی بوژاندنەوەی بازاڕی كار هەم لەڕووی پێشخستنی بواری ڕۆشنبیری لەناوچەكەو دروستكردنی كادری زانستی، بەدڵنیایی زانكۆی ڕاپەرینیش ڕۆڵی گەورەو بەرچاوی هەبووە، و نەك هەر زانكۆی ڕاپەرین بەڵكو هەموو زانكۆیەك بیر لەوە دەكاتەوە كە ئەو كەسانەی لەزانكۆ دەردەچن زۆرترین دەرفەتی كاریان دەستبكەوێت و كادیری كاری سەركەوتووبن، كە مانای وایە بەشەكان بگونجێنی لەگەڵ بازاری كار، بەڵام لەراستیدا ئەوە كێشەیەكی جیهانییە، هەر كێشەی زانكۆكانی كوردستان و زانكۆی ڕاپەرین نییە، لە زۆربەی وڵاتانی جیهاندا، لەمڕۆدا زۆر پسپۆڕی هەیە بازاڕی كار پێویستی پێیان نییە، بەڵام ناشتوانی بەشەكان دابخەی، چونكە ئەو بەشانە بەشی زانستی و ئەكادیمی گرنگن، ناتوانی دەستبەرداریان بیت، بۆ نمونە بەشێكی وەكو مێژوو، كە هیچ كات بەراورد ناكرێت لەگەڵ بەشێكی وەك ئەندازیاری لەكاری بازاڕدا، كە ئەندازیارەكە هەمیشە زیاتر دەتوانێت كاری بازاڕ بدۆزێتەوە بەڵام بەشی مێژوو وەك و ئەو ناتوانن ئەو چانسەیان هەبێت، بەڵام دەکرێت دوای دراسەکردن ئەو بەشانەى کە هەڵاوسان لە دەرچوانیدا دروست بوەوەرگرتن تیایاندا بوەستێنرێت بۆ ماوەى چەند ساڵێک، کە ئێمە ئێستا لە قۆناغی خۆ هەڵسەنگاندنداین و برێاری پێویست و زانستی لەو بوارەوە دەردەچێت.
سەبارەت بەخوێندنی پاراڵێڵ لەزانكۆی راپەڕین و دابەزاندنی كۆنمرەی پۆلی دوانزدەی ئامادەیی لەپڕۆسەی وەرگرتنی خوێندكارانی بۆ ئەمساڵی خوێندن، سەرۆكی زانكۆی راپەڕین، وتی: كۆنمرەی پۆلی دوازدەی ئامادەیی ناكرێت بكرێتە پێوەرێكى هەتا هەتایی و ژیانی ئەو كەسە دیاری بکات، كە لەوانەیە ئەو كەسە لەو دۆخەی تێیدابووە نەیتوانیبێت نمرەیەكی بەرز بێنێت، یاخود ساڵێك نمرەی بەرز وەرگیراوەو ساڵانی تر ئەوە ببێتە شتێكی نەبڕاوەو هەمان كۆنمرە وەربگیرێت ڕێگربێت لەوەى کە خوێندکار ئەو بەشە بخوێنێت كە دڵخوازی خۆیەتی، دیارە مشتومریش هەبووە لەنێوان مامۆستاكان كە ئاخۆ ئەو كۆنمرەی پێشتر هەبووە پابەندی بین یاخود نا؟ یاخود دەرفەت بڕەخسێنین بۆئەوەی زۆرترین كەس بتوانێت سوودمەندبێت و كواڵێتی خوێندن لەبەرامبەریدا بەرزبكەینەوە، بێگومان ئێمە ئەوەمان هەڵبژاردووە كە زۆرترین خوێندكارو ئارەزومەندی بەشەكە بتوانێت بەشداربێت. لە دنیاشدا ئاراستەى نوێ ئەوەیە کە بۆ هەڵسەنگاندنى خوێندکار جیا لە تاقیکردنەوە پشت بەچەند پێوەرێکى تریش ببەسترێت، ئەمەش مانای وایە کە تەنیا تاقیکردنەوەیەکە دوسەعاتى لە توانایدت نیە بەتەواوى ئاستى خوێندکار دیاری بکات، هەربۆیە ئێمە بۆ ساڵی نوێى خوێندن لە چەند بەشێکى زانکۆدا قورسایی زیاتر بۆ چالاکیەکانى ڕۆژانە دادەنێنین و ڕۆڵی تاقیکردنەوەکان کەمتر دەکەینەوە.
سەبارەت بەكرێی خوێندنیش وتى، لەڕاستیدا خۆی پارەكە زۆر نییە تا كەمی بكەینەوە، چونكە ئێمە خەرجییەکى زۆرمان هەیە ولە بەشێک لە بەشە زانستیەکانیش مامۆستای بیانیمان هەیە كە لەو بەشانە وانە دەڵێنەوە هەر یەكێكیش لەوانە بەپارەیەكی زۆر گرێبەستیان لەگەڵدا کراوە، چونكە دەمانەوێت كواڵێتی خوێندنی ئێوارانیش هەمان ئەو كواڵێتیە بێت كە لە بەیانیاندا هەیە، بۆیە بەدڵنیایی خەرجی زیاترو پێداویستی زیاتری دەوێت.
دەربارەی لایەنی بەڕێوەبردن لەزانكۆی راپەڕیندا كە ئایا مەرجە كەسی پسپۆر لەبەڕێوەبردنی زانكۆدا ڕۆڵبگێڕن و كارەكان بەڕێوە ببەن؟ و بەپێی پسپۆڕی كەسەكان لەشوێنەكان دانراون. د.موفق خالد ڕونىیکردەوە کە ئەم پرسیارە دوو ڕەهەندی جیاوازی هەیە، یەکەمیان : بوارى کارگێڕی زانکۆیە وەکو بەڕێوەبەرێتی وهۆبەکان، کە ئەمانە تا ئەندازەیەکى زۆر هەوڵدراوە کەسانى پسپۆربن، وە لە دانان و گۆڕینیان جگە لە پسپۆری شارەزایی و دڵسۆزیان بۆ کارەکانیان لەبەرچاوگیراوە، وە هەریەکێک لەوانە بە تێپەڕبونى کات شارەزایی زیاتر بەدەست دەهێنن، بۆیە هەوڵدەدرێت کەمترین گۆڕانکارى لەو شوێنانەدا بکرێت. بەڵام ئەوەى پەیوەندى بە بەشە زانستیەکانەوە هەبێت ئەوا بەدڵنیایی دەبێت کەسانى پسپۆربن و لە هەمان کاتیشدا کەسانى دڵسۆزبن و لێهاتوییان هەبێت لە بەڕێوەبردن وسەرکردایەتیکردن، واتا نە پسپۆری بەتەنیا ڕۆڵ دەگێڕێت نە شارەزایی و دڵسۆزى، بەڵکو تا بکرێت دەبێت هەموو مەرجەکان لەو کەسانەدا بونیان هەبێت.
سەبارەت بەوەى کە ئایا دانانى بەڕێوەبەرەکان بە ڕاگەیاندن و چاوپێکەوتن ئەکرێت یان نا، بەڕێزیان ڕونیان کردەوە کە لە هیچ کام لەو یاسایانەى کەرتی خوێندنى باڵا ڕێکدەخەن ئاماژە بەوە نەدراوە کە ئەم پرۆسیەیە بە ڕاگەیاندن و چاوپێکەتن بکرێت، هەربۆیەیە کە ئێمەش لەناو ستافی زانکۆ باشترین کەسەکان هەڵدەبژێرین کە بەرپرسیارێتیان پێبدرێت، بەڵام دیارە کە حەزى ئەوکەسەش بۆ کارەکە لەبەرچاودەگرین.
لەوەڵامى ئەوەى کە ئایا مەرجە هەموو ئەوانەى پۆست وەردەگرن زمانى ئینگلیزى بزانن؟ ووتى: دیارە نکوڵی لەوە ناکرێت کە زانینی زمانێکی تر جگە لە زمانى دایک بەتایبەت زمانی ئینگلیزى گرنگە، بەڵام ئەوە بەو مانایە نیە ئەوەى کە زمانى ئینگلیزى زانی ئیتربگونجێت بۆ ئەوەى کە بەرپرسیاریێتی کارگێڕی پێبدرێت، چونکە لە زانکۆدا جۆرێک لە پلەبەندى هەیە، هەر لە ئەندامێتى لە لیژنەکان و بڕیاردەرى بەش و تا دەگات بەسەرۆکایەتی، بۆیە هەرکەسێک لەوشوێنانە سەرکەوتوبوو لە بەڕێوەبردن ئەوا ئەکرێت زمانی ئینگلیزیشی وەکو خاڵێکی بۆ ئەژماربکرێت، بەڵام ئەگەر کارەکانى لە ئاستی پێویست نەبوبن ئەوا پێویستە کاتى بۆ بڕەخسێنرێت، یان لەبوارێکی تردا سودی لێببینرێت نەک بوارە کارگێڕیەکە، وەنابێ لە بیریشمان بچێت کە ئەم زانکۆیە سەرمایەیەکى باشی تێدایە لەوخەڵکانەى کە شارەزاو بە سەلیقەن لە بەڕێوەبردندا بەڵام هەلی فێربونی ئینگلیزیان بۆ نەڕەخساوە، بۆیە دەکرێت ئەوانە لە ئێستادا ڕۆڵی کاریگەر بگێڕن و دەرفەتى فێربونیشیان بۆ دەڕەخسێنین.
هەوڵدەدرێت نیقاب قەدەغەبكرێت
سەبارەت بەپۆشینی نیقاب لەناو خوێندكارانی زانكۆی راپەڕین كە ناتوانرێت بزانرێت ئاخۆ ئەو خوێندكارە كێیە؟ ئایا ئەم حاڵەتە تاچەند كێشەی بۆ تاقیکردنەوە وەرزیەکان و ئیدارەی زانكۆ دروستكردووە، سەرۆكی زانكۆی راپەڕین، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد كە بەدڵنیاییەوە ئەو حاڵەتە گرفتێكی گەورەیە، ئێمە وەكو ئەنجومەنی زانكۆ بڕیارمان دەركردوە كە دەبێت جلوبەرگی خوێندكار گونجاو و شیاو بێت و لەگەڵ كەشی زانستی و زانكۆ بگونجێت، بە دڵنیایشەوە نیقاب گونجاو نییە لەگەڵ كەشی خوێندن لەناو زانكۆدا ، كە ئەوە بەرپرسیارێتی ڕاگرو سەرۆك بەش و مامۆستاكانە كە نەیەڵن لەكاتی تاقیكردنەوەكاندا خوێندكار بەو شێوەیە بچێتە بەردەمیان و لەهۆڵەكانی تاقیكردنەوە بەشدار بێت، ئەگەریش كەموكوڕیەكی لەو بابەتە هەبووبێت و ڕێگەیاندابێت خوێندكار بەو شێوەیە بەشداری تاقیكردنەوە بكات، ئەوە كەموكوڕیەكە لەسەر شانی مامۆستا و بەش و ڕاگری كۆلێژەكەیە.
داهات و خەرجی بەسیستەمێكی شەفاف رێكخراون
سەبارەت بەشەفافیەتی داهاتی زانكۆ بەتایبەت لەدوای ئەوەی زانكۆی راپەڕین چەندین بەشی ئێوارانی كردۆتەوەو خوێندكاران لەشێوازی پاراڵێڵ وەردەگرن، د.موفق خالد روونیكردەوە كە داهاتی زانكۆی راپەڕین داهاتێكی شەفافە، و شێوازی خەرجكردنیشی هەر شەفافە، زۆرینەى ئەو داهاتەى زانکۆمان دەستى دەکەوێت لە خوێندن ئێواران و خوێندنی پارالێڵە، دەمەوێ لێرەوەش ئەوە بڵێم كە بەشێكی زۆر ئەوانەی لەپارالێڵ وخوێندنى ئێواران دەخوێنن كەسوكاری شەهیدو زیندانیانی سیاسین، كە پارەیەكی زۆرمان بۆ ئەو حاڵەتانە دەڕوات كە لەبنەڕەتدا دەبێت وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالكراوەكان ئەو پارەیە بۆ زانكۆكان بگەڕێنێتەوە، كە بەداخەوە ئێمە هەتا ئێستا زیاتر لە سەد ملیۆن دینارمان لای ئەم وەزارەتەیە و ئەوانیش نەیانتوانیوە بۆمانى بگەڕێننەوە، هەروەها خەرجی ستافی ئێوارانمان بەوانەبێژو ئەو ستافە كارگێڕیەی كاردەكەن لەبەشەكانی ئێواران مانگانە نزیكەی (٥٠) ملیۆن دینارە، بۆیە دەتوانم بڵێم ئەو پارەیەیی كە زانكۆی ڕاپەڕین لەخوێندنی ئێواران دەستیدەكەوێت، کەمێک زیاترە لە خەرجیەکانى، ئەوەشی دەمێنێتەوە بۆ پشتگیری توێژینەوەی زانستی و هاندانى کارى بەسود بۆ زانکۆو، و هەندێك چالاكی زانستی وەکو وێرک شۆپ و کۆنفرانسەکان کە هەمو ئەمانە هەر لەسەر سندوقی داهاتی زانكۆمان دەكرێت، بۆیە هەر كەسێك گومانی هەبێت لەوەی كە پارەی داهاتی زانكۆ چۆن جەرج دەكرێت، ڕونیکردەوە کە ئەمە پرۆسەیەکی قانونیى داراییە و بەپێى ڕێنماییەکانى ئەوبوارە کار دەکرێت، وە هەرکاتێک وەزارەتى خوێندنى باڵا یان دەزگاى چاودێری دارایی یان ئەنجومەنى زانکۆ بیەوێت ئەتوانێت پێداچونەوەبکات بە چۆنیەتى خەرجى و داهات، جگە لەم لایەنانە بەپێی یاسا هیچ لایەنێکى تر بۆی نیە سەیری وردەکاریەکانى ئەم پرۆسەیەبکات، هەرچەندە ئێمە لای خۆمانەوە ئاسانکارى ئەکەین ئەگەر کەسێک بۆ مەبەستى توێژینەوەیەکى زانستى بیەوێت هەندێک زانیارى وەربگرێت.
كار بۆ بەجیهانیكردنی پڕۆگرامی خوێندن دەكرێت
لەكۆتاییداو سەبارەت بەقورسترین ئەركیان، سەرۆكی زانكۆی راپەڕین وتی: قورسترین ئەركێك كە لەسەرشانمان بێت و نەمانتوانی بێت بیكەین، ئەوەبووە كە وەكو پێویست پڕۆگرامی خوێندنمان لەگەڵ ئەو ڕەوتە جیهانیەی كە لەسەرجەم زانكۆكانی پێشكەوتووی دنیادا پەیڕەو دەكرێت، هاوشێوەی ئەوان پڕۆگرام و شێوازی خوێندنمان بگۆڕین، دیارە ئەوەش هەم پەیوەندی هەیە بەو ڕێنمایی و یاسایانەی كە ئێمە لێرە كاری لەسەر دەكەین، و هەمیش بەشێكی پەیوەندی بەڕاهاتنی خۆمان و مامۆستایان و كارگێڕەكانی زانكۆوە هەبێت بەو سیستەمەی كە ئێمە ئێستا بەكاری دەهێنین و پێشتر لەسەری ڕۆشتووین، ڕەنگە پێیان سیستەمێكی نەرمتر بێت، ئێستا بە هاوکارى چوار زانکۆی ئەوروپی لە هەوڵی چارەسەرکردنى ئەو گرفتەین لە ڕێگەى پیادەکردن سیستمى (بۆلۆنیا پرۆسیس) و گونجاندنى شێوازی خوێندنمان لە گەڵ زانکۆ پێشکەوتوەکاندا کە تیایدا خوێندکار چەقی فێربونەو تیایدا دەتوانرێت خوێندکار ئاراستەبکرێت بۆ کارى داهێنەرانەو کەسێکی دەستەوەستان نەبێت لە بازاڕی کاردا، بەوهیوایەن بتوانین ئەم پرۆسەیە بگەیەنینە ئامانج و لە ساڵانى داهاتودا ئەنجامەکەى ببینین.